Azərbaycanın Qarabağda Ərazi Bütövlüyünün Bərpası və Qərbin İkili Yanaşmaları
27 sentyabr 2020-ci ildə başlayan və 44 gün davam edən Vətən müharibəsi, Azərbaycanın Qarabağ üzərində öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmə yolunda atdığı tarixi addımların əsasını qoydu. Ermənistanın illərdir davam edən təcavüzkar siyasəti nəticəsində işğal altında qalan torpaqlar, bu müharibə ilə azad edildi. Müharibə zamanı Azərbaycan Ordusu, beynəlxalq hüquq çərçivəsində hərəkət edərək öz suverenliyini bərpa etmək üçün qətiyyətli addımlar atdı və 3000 şəhid verərək bu böyük qələbəni qazandı.
44 gün davam edən bu müharibə Ermənistanın işğal etdiyi torpaqların böyük əksəriyyətini azad etməyə imkan verdi. Şuşanın azad edilməsi Azərbaycanın tarixi qələbəsinin simvoluna çevrildi. Azərbaycan dövləti, hərbi-siyasi diplomatiyanın gücü ilə Ermənistanı kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur etdi və bu aktla birlikdə işğal altında olan digər ərazilərin də geri qaytarılması təmin olundu.
2023-cü ildə antiterror əməliyyatları və Xankəndinin azad edilməsi
İki il sonra, 2023-cü ilin sentyabr ayında baş tutan bir günlük antiterror əməliyyatı nəticəsində Azərbaycanın daha bir mühüm strateji qələbəsi əldə edildi. Xankəndi, Xocalı və digər erməni silahlı qüvvələrinin nəzarətində qalan ərazilər 23 saat ərzində azad edildi. Bu əməliyyatlar, Azərbaycanın öz ərazisində sülh və təhlükəsizliyi təmin etmək üçün qanuni hüququndan istifadə edərək həyata keçirildi.
Azərbaycanın bu qətiyyətli addımları ilə ərazi bütövlüyü tam bərpa olundu və regionda yeni bir reallıq formalaşdı. Ermənistanın işğalçı qüvvələrinin torpaqlarımızdan çıxarılması ilə bölgədə sülh və sabitlik üçün yeni fürsətlər ortaya çıxdı. Buna baxmayaraq, bəzi Qərb dövlətləri, xüsusilə Fransa, Azərbaycanın haqlı mübarizəsinə qarşı haqsız mövqe sərgilədi.
Qərbin və Fransanın Azərbaycana qarşı haqsız yanaşmaları
Müharibənin ardından və antiterror əməliyyatlarından sonra Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazi bütövlüyünü bərpa etməsinə baxmayaraq, Qərbdə, xüsusən də Fransada haqsız və qeyri-obyektiv mövqelər müşahidə olundu. Fransa, Ermənistanın yanında dayanaraq münaqişənin mahiyyətini gözardı etdi və erməni tərəfinin mövqeyini dəstəkləyən açıqlamalar verdi. Bu mövqe, bölgədəki real vəziyyəti, beynəlxalq hüququn prinsiplərini və Azərbaycanın haqlı mübarizəsini əks etdirmir və dünya düzəninin bundan sonrakı proseslərinə ciddi təhlükə yaradır.
Fransanın mövqeyi bir çox aspektdən təəccüb doğurur. Beynəlxalq hüquqa görə, hər bir dövlətin öz ərazi bütövlüyünü qorumaq hüququ vardır və Ermənistanın illərlə davam edən işğal siyasəti bu hüququ ciddi şəkildə pozmuşdur. Lakin Fransa, ədalətə və beynəlxalq hüquqa əsaslanan bu məsələyə obyektiv yanaşmaq əvəzinə, Ermənistanın maraqlarını dəstəkləyərək Cənubi Qafqazdakı sabitliyə mane olur.
Eyni zamanda, Avropa İttifaqı və bəzi digər Qərb dövlətləri də bənzər mövqelər sərgiləyir. Onlar münaqişənin həllində Ermənistanın da maraqlarını nəzərə almağı vacib hesab edir və bununla da Azərbaycanın suveren hüquqlarını gözardı edir. Halbuki, Ermənistan məğlub olub və məhz onun işğalçılıq siyasətinə son qoyulub. Belə yanaşma, regionda sülhün bərqərar olmasına maneçilik törədir, çünki münaqişənin həllinə obyektiv və ədalətli yanaşma olmadan davamlı sülhə nail olmaq çətindir.
Azərbaycanın sülh axtarışları və Qərbin ikili standartları
Azərbaycan müharibə sonrası dövrdə daimi sülh və sabitlik yaratmaq üçün Ermənistanla konstruktiv dialoqu təşviq edib. Lakin Ermənistan tərəfinin qeyri-konstruktiv yanaşmaları və bəzi Qərb dövlətlərinin dəstəyi ilə revanşist siyasətləri regionda gərginliyin davam etməsinə səbəb olur. Bu vəziyyət, sülhün bərqərar olmasına mane olur və Cənubi Qafqazda davamlı sabitliyi təhlükə altına alır.
Fransanın və digər Qərb dövlətlərinin bu mövqeyi, ikili standartların açıq bir nümunəsidir. Qərb, digər beynəlxalq münaqişələrdə ərazi bütövlüyü prinsipinə böyük önəm verdiyi halda, Azərbaycanın Qarabağ münaqişəsində bu prinsipi gözardı edir. Bu ikili yanaşma, beynəlxalq hüququn universallığına və ədalətin təmin olunmasına olan inamı sarsıdır.
Nəticə
Azərbaycanın Qarabağ üzərində ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi və öz suverenliyini təmin etməsi beynəlxalq hüquq və ədalətin qələbəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Qərb dövlətləri, xüsusilə Fransanən Ermənistanı dəstəkləyən mövqeyi ədalətsiz və qeyri-obyektivdir. Bu cür yanaşmalar, regionda sülhün bərqərar olmasına mane olur və münaqişənin davam etməsinə səbəb olur. Azərbaycanın məqsədi isə, ərazi bütövlüyünü təmin etməklə regionda sülh və sabitliyi bərpa etmək olub. Qərbin obyektiv yanaşması bu prosesin sürətlənməsinə töhfə verə bilər, lakin mövcud vəziyyətdə Qərbin mövqeyi sülhün əleyhinə işləyir.
Razi Nurullayev
Milli Cəbhə Partiyasının başqanı, deputat